Free ST travel : महाराष्ट्र एसटीने प्रवास सवलती रद्द केल्यामुळे ज्येष्ठ नागरिक, महिला, विद्यार्थी आणि दिव्यांग यांच्यावर आर्थिक आणि सामाजिक परिणाम होणार आहेत. “पेंशन वाढ” हाच यासाठी उत्तम उपाय.
महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाने (एसटी) नुकताच काही समाजघटकांना मिळणाऱ्या प्रवास सवलती रद्द केल्या आहेत. या निर्णयामुळे राज्यातील लाखो प्रवाशांना, विशेषतः ज्येष्ठ नागरिक, महिला आणि विद्यार्थ्यांना आर्थिक व सामाजिक परिणामांना सामोरे जावे लागणार आहे. या बदलामुळे ज्येष्ठ नागरिकांना त्यांच्या “पेंशनमध्ये वाढ” होण्याची आवश्यकता आहे.
ज्येष्ठ नागरिकांवरील प्रभाव
महामंडळाने बंद केलेल्या “अमृत योजना” अंतर्गत 75 वर्षांवरील नागरिकांना मोफत प्रवासाची सुविधा होती. या सुविधेमुळे वृद्ध नागरिकांना नातेवाईकांना भेटणे, वैद्यकीय उपचार, तसेच तीर्थक्षेत्र भेटी शक्य होत्या. आता सवलत बंद झाल्याने ज्येष्ठ नागरिकांच्या प्रवासाच्या खर्चात वाढ होईल. त्यांच्या “पेंशनमध्ये वाढ” केल्यास हा आर्थिक भार कमी होऊ शकेल.
महिला प्रवाशांना आर्थिक ताण
महिलांसाठी अर्ध्या तिकिटाची सवलतही रद्द केली आहे. या सवलतीचा लाभ नोकरदार महिला, विद्यार्थिनी आणि ग्रामीण भागातील महिलांना होत होता. आता पूर्ण तिकीट भरावे लागणार असल्याने, महिलांचा मासिक खर्च वाढणार आहे. महिलांच्या “आर्थिक स्वातंत्र्यावर” या निर्णयाचा परिणाम होऊ शकतो.
इतर समाजघटकांवरील परिणाम
29 समाजघटकांना मिळणाऱ्या विविध प्रवास सवलती रद्द करण्यात आल्या आहेत. यात विद्यार्थी, दृष्टिहीन, दिव्यांग, क्रीडा खेळाडू, पत्रकार इत्यादींचा समावेश आहे. विशेषतः ग्रामीण भागातील विद्यार्थ्यांच्या शिक्षण खर्चात वाढ होणार असून, दिव्यांगांसाठी वैद्यकीय प्रवासात अडचणी वाढतील.
| घटक | प्रभाव |
|---|---|
| ज्येष्ठ नागरिक | सामाजिक जीवन मर्यादित |
| महिला प्रवासी | आर्थिक ताण |
| विद्यार्थी | शिक्षण खर्च वाढ |
| दिव्यांग | वैद्यकीय खर्चात वाढ |
सामाजिक आणि आर्थिक परिणाम
हा निर्णय विविध समाजघटकांच्या जीवनावर दूरगामी परिणाम करणारा आहे. ज्येष्ठ नागरिकांच्या “पेंशनमध्ये वाढ” होणे अत्यावश्यक आहे, जेणेकरून त्यांना अतिरिक्त खर्चाचा भार सहन करता येईल. कामकाजी महिलांच्या मासिक खर्चात वाढ झाल्याने त्यांच्या आर्थिक स्वातंत्र्यावर परिणाम होऊ शकतो. विद्यार्थ्यांच्या शिक्षणाची संधी कमी होण्याची शक्यता आहे.
सवलती कायम ठेवण्याचे पर्याय
एसटी महामंडळाने सर्व सवलती एकाच वेळी रद्द करण्याऐवजी टप्प्याटप्प्याने कपात करावी. अत्यंत गरजू समाजघटकांसाठी सवलती कायम ठेवल्यास, सामाजिक आणि आर्थिक ताण कमी होईल. विशेष सवलत कार्ड, मासिक पास योजना, आणि ठराविक मार्गांवर सवलती देणे या पर्यायांचा विचार करता येईल.
सरकारने उपाययोजना करण्याची गरज
महाराष्ट्र परिवहन महामंडळाने आर्थिक स्थिरता साधताना सामाजिक जबाबदारी लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे. या निर्णयामुळे सामान्य नागरिकांचे प्रवास सुलभ आणि परवडणारे असावे, यासाठी सरकारने ज्येष्ठ नागरिकांचे “पेंशन वाढ” करून त्यांना आधार देणे आवश्यक आहे.
